Bu bölümde aşağıdaki simgelerin kullanıldığı boyutlu ifadelerde, kuvvetler Newton [N], uzunluklar milimetre [mm] ve gerilmeler MegaPascal [MPa] = [N/mm²] birimindedir.

A_c = Kolonun veya perde uç bölgesinin brüt enkesit alanı
A_ch = Boşluksuz perdenin, bağ kirişli perdede her bir perde parçasının, döşemenin veya boşluklu döşemede her bir döşeme parçasının brüt enkesit alanı
A_ck = Sargı donatısının dışından dışına alınan ölçü içinde kalan çekirdek beton alanı
å A_e = Herhangi bir katta, gözönüne alınan deprem doğrultusunda etkili kesme alanı
å A_g = Herhangi bir katta, gözönüne alınan deprem doğrultusuna paralel doğrultuda perde olarak çalışan taşıyıcı sistem elemanlarının enkesit alanlarının toplamı
å A_k = Herhangi bir katta, gözönüne alınan deprem doğrultusuna paralel kargir dolgu duvar alanlarının (kapı ve pencere boşlukları hariç) toplamı
A_os = Spiral donatının enkesit alanı
å A_p = Binanın tüm katlarının plan alanlarının toplamı
A_s1 = Kolon-kiriş düğüm noktasının bir tarafında, kirişin negatif momentini karşılamak için üste konulan çekme donatısının toplam alanı
A_s2 = Kolon-kiriş düğüm noktasının A_s1’e göre öbür tarafında, kirişin pozitif momentini karşılamak için alta konulan çekme donatısının toplam alanı
A_sd = Bağ kirişinde çapraz donatı demetinin her birinin toplam donatı alanı
A_sh = s enine donatı aralığına karşı gelen yükseklik boyunca, kolonda veya perde uç bölgesindeki tüm etriye kollarının ve çirozların enkesit alanı değerlerinin gözönüne alınan b_k’ya dik doğrultudaki izdüşümlerinin toplamı
A_w = Kolon enkesiti etkin gövde alanı (depreme dik doğrultudaki kolon çıkıntılarının alanı hariç)
å A_w = Herhangi bir katta, kolon enkesiti etkin gövde alanları A_w’ların toplamı
a = Kolonda veya perde uç bölgesinde etriye kollarının ve/veya çirozların arasındaki yatay uzaklık
b_j = Gözönüne alınan deprem doğrultusunda, birleşim bölgesine saplanan kirişin düşey orta ekseninden itibaren kolon kenarlarına olan uzaklıklardan küçük olanının iki katı (Kiriş genişliği ile birleşimin derinliğinin toplamını aşamaz).
b_k = Birbirine dik yatay doğrultuların her biri için, kolon veya perde uç bölgesi çekirdeğinin enkesit boyutu (en dıştaki enine donatı eksenleri arasındaki uzaklık)
b_w = Kirişin gövde genişliği, perdenin gövde kalınlığı
D = Dairesel kolonun göbek çapı (spiral donatı eksenleri arasındaki uzaklık)
d = Kirişin faydalı yüksekliği
f_cd = Betonun tasarım basınç dayanımı
f_ck = Betonun karakteristik silindir basınç dayanımı
f_ctd = Betonun tasarım çekme dayanımı
f_yd = Boyuna donatının tasarım akma dayanımı
f_yk = Boyuna donatının karakteristik akma dayanımı
f_ywk = Enine donatının karakteristik akma dayanımı
H_cr = Kritik perde yüksekliği
H_w = Temel üstünden veya zemin kat döşemesinden itibaren ölçülen toplam perde yüksekliği
h = Kolonun gözönüne alınan deprem doğrultusundaki enkesit boyutu
h_k = Kiriţ yüksekliği
l _b = TS-500’de çekme donatısı için verilen kenetlenme boyu
l _n = Kolonun kirişler arasında arasında kalan serbest yüksekliği, kirişin kolon veya perde yüzleri arasında kalan serbest açıklığı
l _w = Perdenin veya bağ kirişli perde parçasının plandaki uzunluğu
M_a = Kolonun serbest yüksekliğinin alt ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabında esas alınan moment
M_pa = Kolonun serbest yüksekliğinin alt ucunda f_ck , f_yk ve çeliğin pekleşmesi gözönüne alınarak hesaplanan pekleşmeli taşıma gücü momenti
M_pi = Kiriţin sol ucu i’deki kolon yüzünde f_ck , f_yk ve çeliğin pekleşmesi gözönüne alınarak hesaplanan pozitif veya negatif pekleşmeli taşıma gücü momenti
M_pj = Kirişin sağ ucu j’deki kolon yüzünde f_ck , f_yk ve çeliğin pekleşmesi gözönüne alınarak hesaplanan negatif veya pozitif pekleşmeli taşıma gücü momenti
å M_p = Düğüm noktasına birleşen kirişlerin pekleşmeli taşıma gücü momentlerinin toplamı
M_pü = Kolonun serbest yüksekliğinin üst ucunda f_ck , f_yk ve çeliğin pekleşmesi gözönüne alınarak hesaplanan pekleşmeli taşıma gücü momenti
M_ra = Kolonun veya perdenin serbest yüksekliğinin alt ucunda f_cd ve f_yd’ye göre hesaplanan taşıma gücü momenti
M_ri = Kiriţin sol ucu i’deki kolon veya perde yüzünde f_cd ve f_yd’ye göre hesaplanan pozitif veya negatif taşıma gücü momenti
M_rj = Kirişin sağ ucu j’deki kolon veya perde yüzünde f_cd ve f_yd’ye göre hesaplanan negatif veya pozitif taşıma gücü momenti
M_rü = Kolonun veya perdenin serbest yüksekliğinin üst ucunda f_cd ve f_yd’ye göre hesaplanan taşıma gücü momenti
M_ü = Kolonun serbest yüksekliğinin üst ucunda, kolon kesme kuvvetinin hesabında esas alınan moment
N_d = Yük katsayıları ile çarpılmış düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanan eksenel kuvvet
N_dmax = Yük katsayıları kullanılarak, sadece düşey yüklere göre veya düşey yükler ve deprem yüklerine göre hesaplanan eksenel basınç kuvvetlerinin en büyüğü
s = Enine donatı aralığı, spiral donatı adımı
V_c = Betonun kesme dayanımına katkısı
V_d = Yük katsayıları ile çarpılmış düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanan kesme kuvveti
V_dy = Kiriţin kolon yüzünde düţey yüklerden meydana gelen basit kiriţ kesme kuvveti
V_e = Kolon ve kirişte enine donatı hesabına esas alınan kesme kuvveti
V_ik = Binanın i’inci katındaki tüm kolonlarda gözönüne alınan deprem doğrultusunda Bölüm 6’ya göre hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplamı
V_is = Binanın i’inci katında, Denk.7.3’ün hem alttaki hem de üstteki düğüm noktalarında sağlandığı kolonlarda, gözönüne alınan deprem doğrultusunda Bölüm 6’ya göre hesaplanan kesme kuvvetlerinin toplamı
V_kol = Düğüm noktasının üstünde ve altında Bölüm 6’ya göre hesaplanan kolon kesme kuvvetlerinin küçük olanı
V_r = Kolon, kiriş veya perde kesitinin kesme dayanımı
V_t = Bölüm 6’ya göre binaya etkiyen toplam deprem yükü (taban kesme kuvveti)
a _i = Herhangi bir i’inci katta hesaplanan V_is / V_ik oranı
Æ = Donatı çapı
g = Bağ kirişinde kullanılan çapraz donatı demetinin yatayla yaptığı açı
r _ü = Kiriş mesnedinde üstteki çekme donatısı oranı
r _s = Kolonda spiral donatının hacımsal oranı [r _s = 4 A_os / (D s)]
r _sh = Perdede yatay gövde donatılarının perde gövdesi brüt enkesit alanına oranı
[(r _sh)_min = 0.0025]

7.1. KAPSAM

7.1.1 - Deprem bölgelerinde yapılacak tüm betonarme binaların taşıyıcı sistem elemanlarının boyutlandırılması ve donatılması, bu konuda yürürlükte olan ilgili standart ve yönetmeliklerle birlikte, öncelikle bu bölümde belirtilen kurallara göre yapılacaktır. Betonarme bina temelleri ile ilgili kurallar Bölüm 12’de verilmiţtir.

7.1.2 - Bu bölümde belirtilen kural ve koşullar, yerinde dökme monolitik betonarme binalar ile, aksi belirtilmedikçe, taşıyıcı sistemi betonarme ve/veya öngerilmeli beton elemanlardan oluţan prefabrike binalar için geçerlidir.

7.1.3 - Bu bölümün kapsamı içindeki betonarme binaların yatay yük taşıyıcı sistemleri; sadece çerçevelerden, sadece perdelerden veya çerçeve ve perdelerin birleşiminden oluşabilir.

7.1.4 - Beton dayanımının C50 (BS 50)’den daha yüksek olduğu betonarme binalar ile taşıyıcı sistem elemanlarında donatı olarak çelik profillerin kullanıldığı binalar bu bölümün kapsamı dışındadır.

Depreme karşı davranışları bakımından, betonarme binaların yatay yük taşıyıcı sistemleri, aşağıda tanımlanan iki sınıfa ayrılmıştır. Bu iki sınıfa giren sistemlerin karma olarak kullanılmasına ilişkin özel durum ve koţullar, Bölüm 6’daki 6.5.4’te verilmiţtir.

7.2.1.1 - Aşağıda belirtilen betonarme taşıyıcı sistemler, Süneklik Düzeyi Yüksek Sistemler olarak tanımlanmıştır:

(a) 7.3, 7.4 ve 7.5’te belirtilen kurallara göre boyutlandırılarak donatılan kolon ve kirişlerin oluşturduğu çerçeve türü taşıyıcı sistemler,

(b) 7.6’ya göre boyutlandırılarak donatılmış boşluksuz veya boşluklu (bağ kirişli) perdelerden oluşan taşıyıcı sistemler,

(c) Yukarıdaki iki tür sistemin birleşiminden oluşturulan perdeli-çerçeveli taşıyıcı sistemler.

7.2.1.2 - Aşağıda belirtilen betonarme taşıyıcı sistemler, Süneklik Düzeyi Normal Sistemler olarak tanımlanmıştır:

(a) 7.7, 7.8 ve 7.9’da belirtilen kurallara göre boyutlandırılarak donatılan kolon ve kirişlerin oluşturduğu çerçeve türü taşıyıcı sistemler,

(b) 7.10’a göre boyutlandırılarak donatılmış boşluksuz veya boşluklu (bağ kirişli) perdelerden oluşan taşıyıcı sistemler,

(c) Yukarıdaki iki tür sistemin birleşiminden oluşturulan perdeli-çerçeveli taşıyıcı sistemler.

Yerinde dökme ve prefabrike betonarme taşıyıcı sistemler, bu bölümde belirtilen kurallar ile birlikte, Bölüm 6’da verilen deprem yükleri ve hesap kuralları, TS-498 ve TS-9967’de öngörülen diğer yükler; TS-500, TS-708, TS-3233 ve TS-9967’deki kurallar ile malzeme ve yük katsayıları kullanılarak projelendirileceklerdir.

Bölüm 6’da verilen yöntemlerle yapılacak taşıyıcı sistem hesabında çatlamamış kesite ait kesit rijitlikleri kullanılacaktır. Ancak, kendi düzlemleri içindeki perdelere saplanan kirişlerde ve bağ kirişli (boşluklu) perdelerin bağ kirişlerinde çatlamış kesite ait değerler kullanılabilir.

Bütün deprem bölgelerinde, betonarme elemanların depreme dayanıklı olarak boyutlandırılmasında ve donatı hesaplarında TS-500’de verilen Taşıma Gücü Yöntemi’nin kullanılması zorunludur.

7.2.5.1 - Deprem bölgelerinde yapılacak tüm betonarme binalarda C16 (BS 16)’dan daha düşük dayanımlı beton kullanılamaz. Ancak birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, aşağıda tanımlanan binalarda C20 (BS 20) veya daha yüksek dayanımlı beton kullanılması zorunludur.

(a) Taşıyıcı sistemi sadece süneklik düzeyi yüksek çerçevelerden oluţan binalar,

(b) Taşıyıcı sistemden bağımsız olarak Bölüm 6’daki Tablo 6.3’e göre Bina Önem Katsayısı I=1.5 ve I=1.4 olan tüm binalar.

7.2.5.2 - Tüm deprem bölgelerinde, TS-500’deki tanıma göre beton kalite denetimi olmaksızın beton üretimi ve vibratörsüz beton yerleştirmesi yapılmayacaktır.

7.2.5.3 - Aşağıda 7.2.5.4’te belirtilen elemanlar hariç olmak üzere, betonarme taşıyıcı sistem elemanlarında S420’den daha yüksek dayanımlı donatı çeliği kullanılmayacaktır. Kullanılan donatının kopma birim uzaması %10’dan az olmayacaktır. Donatı çeliğinin deneysel olarak bulunan ortalama akma dayanımı, ilgili çelik standardında öngörülen karakteristik akma dayanımının 1.3 katından daha fazla olmayacaktır. Ayrıca, deneysel olarak bulunan ortalama kopma dayanımı, yine deneysel olarak bulunan ortalama akma dayanımının 1.25 katından daha az olmayacaktır.

7.2.5.4 - Kirişli sistemlerin döşemelerinde, kirişsiz döşemelerde, dişli döşeme tablalarında, bodrum katların çevresindeki dış perde duvarlarının gövdelerinde, deprem yüklerinin tümünün bina yüksekliği boyunca perdeler tarafından taşındığı ve 7.6.1.2’de Denk.(7.14) ile verilen koşulların her ikisinin de sağlandığı binaların perde gövdelerinde ve prefabrike binalarda öngerme çeliği olarak S420’den daha yüksek dayanımlı donatı çeliği kullanılabilir.

Bu bölümde aksi belirtilmedikçe, kancalı ve kancasız çekme donatısı çubukları için gerekli kenetlenme boyları TS-500’de verilen kurallara göre saptanacaktır. Ancak 90 derece kanca yapıldığında, kanca ucundaki düz kısım 12Æ ’den az olmayacaktır.

7.2.7.1 - Boyuna donatıların bindirmeli kaynaklı eklerinin sertifikalı kaynakçılar tarafından yapılması zorunludur. Küt kaynak ekleri yapılmayacaktır.

7.2.7.2 - Kaynaklı ve manşonlu boyuna donatı eklerinin en az %2’si için, 5 adetten az olmamak üzere, çekme deneyi yapılacaktır. Ekin deneyle bulunan çekme dayanımı, eklenen donatı çubuklarının çekme dayanımından daha az olmayacaktır.

7.2.7.3 - Enine donatıların boyuna donatılara kaynakla bağlanmasına izin verilmez.

7.2.7.4 - Çelik pencere ve kapı kasalarının, dübellerin, bağlantı plakalarının, tesisat elemanlarının, makina ve teçhizatın boyuna ve enine donatılara kaynakla bağlanmasına izin verilmez.

Bütün deprem bölgelerinde, süneklik düzeyi yüksek veya süneklik düzeyi normal olan tüm betonarme sistemlerin kolonlarında, kolon-kiriş birleşim bölgelerinde, perde uç bölgelerinde ve kiriş sarılma bölgelerinde kullanılan etriyeler özel deprem etriyesi, çirozlar ise özel deprem çirozu olarak düzenlenecektir. Özel deprem etriye ve çirozlarının sağlaması gerekli koşullar aşağıda verilmiştir (Sekil 7.1):

7.2.8.1 - Özel deprem etriyelerinin her iki ucunda mutlaka 135 derece kıvrımlı kancalar bulunacaktır. Özel deprem çirozlarında ise bir uçta 90 derece kıvrımlı kanca yapılabilir. Bu durumda kolonun veya perdenin bir yüzünde, kanca kıvrımları 135 derece ve 90 derece olan çirozlar hem yatay, hem de düşey doğrultuda birer atlayarak düzenlenecektir. 135 derece kıvrımlı kancalar, Æ enine donatı çapını göstermek üzere, en az 5Æ çaplı daire etrafında bükülecektir. Kancaların boyu kıvrımdaki en son teğet noktasından itibaren, düz yüzeyli çubuklarda 10Æ ve 100 mm’den, nervürlü çubuklarda ise 6Æ ve 80 mm’den az olmayacaktır.

7.2.8.2 - Özel deprem etriyeleri boyuna donatıyı dıştan kavrayacak ve kancaları aynı boyuna donatı etrafında kapanacaktır. Özel deprem çirozlarının çapı ve aralığı, etriyelerin çap ve aralığı ile aynı olacaktır. Çirozlar, her iki uçlarında mutlaka boyuna donatıları saracaktır. Etriyeler ve çirozlar beton dökülürken oynamayacak biçimde sıkıca bağlanacaktır.

7.3.1.1 - Dikdörtgen kesitli kolonların en küçük boyutu 250 mm’den ve enkesit alanı 75000 mm² den daha az olmayacaktır. Dairesel kolonların çapı en az 300 mm olacaktır.

7.3.1.2 - Kolonun brüt enkesit alanı A_c ³ N_dmax / (0.50 f_ck) koşulunu sağlayacaktır.

7.3.2.1 - Kolonlarda boyuna donatı brüt alanı kesitin %1’inden az, %4’ünden fazla olmayacaktır. En az donatı, dikdörtgen kesitli kolonlarda 4Æ 16 veya 6Æ 14, dairesel kolonlarda ise 6Æ 14 olacaktır.

7.3.2.2 - Bindirmeli ek yapılan kesitlerde boyuna donatı oranı % 6’yı geçmeyecektir.

7.3.3.1 - Kolon boyuna donatılarının bindirmeli ekleri, mümkün olabildiğince 7.3.4.2’de tanımlanan kolon orta bölgesinde yapılmalıdır. Bu durumda bindirmeli ek boyu, TS-500’de çekme donatısı için verilen kenetlenme boyu l _b’ye eşit olacaktır.

7.3.3.2 - Boyuna donatıların bindirmeli eklerinin kolon alt ucunda yapılması durumunda ise, aşağıdaki koşullara uyulacaktır:

(a) Boyuna donatıların %50’sinin veya daha azının kolon alt ucunda eklenmesi durumunda bindirmeli ek boyu, _{l b}’nin en az 1.25 katı olacaktır.

(b) Boyuna donatıların %50’den fazlasının kolon alt ucunda eklenmesi durumunda bindirmeli ek boyu, l _b’nin en az 1.5 katı olacaktır. Temelden çıkan kolon filizlerinde de bu koşula uyulacaktır.

(c) Yukarıdaki her iki durumda da, bindirmeli ek boyunca 7.3.4.1’de tanımlanan minimum enine donatı kullanılacaktır.

7.3.3.3 - Katlar arasında kolon kesitinin değişmesi durumunda, boyuna donatının kolon-kiriş birleşim bölgesi içinde düşeye göre eğimi 1/6’dan daha fazla olmayacaktır. Kesit değişiminin daha fazla olması durumunda veya en üst kat kolonlarında; alttaki kolonun boyuna donatısının karşı taraftaki kiriţin içindeki kenetlenme boyu, TS-500’de çekme donatısı için verilen kenetlenme boyu l _b’nin 1.5 katından ve 40Æ ’den daha az olmayacaktır. Karşı tarafta kiriş bulunmadığı durumlarda kenetlenme, gerekirse kolonun karşı yüzünde aşağıya doğru kıvrım yapılarak sağlanacaktır. 90 derecelik yatay kancanın veya aşağıya kıvrılan düşey kancanın boyu en az 12Æ olacaktır (Sekil 7.2).

7.3.3.4 - Yanyana boyuna donatılarda yapılan manşonlu veya kaynaklı eklerin arasındaki boyuna uzaklık 600 mm’den az olmayacaktır.

Aţağıdaki 7.3.7.6’ya göre daha elverişsiz bir durum elde edilmedikçe, kolonlarda kullanılacak minimum enine donatıya ilişkin koşullar, kolon sarılma bölgeleri için 7.3.4.1’de ve kolon orta bölgesi için 7.3.4.2’de verilmiţtir (Sekil 7.3). Tüm kolon boyunca, 7.2.8’de tanımlanan özel deprem etriyeleri ve özel deprem çirozları kullanılacaktır.

7.3.4.1 - Her bir kolonun alt ve üst uçlarında özel sarılma bölgeleri oluţturulacaktýr. Sarılma bölgelerinin her birinin uzunluğu, döşeme üst kotundan yukarıya doğru veya kolona bağlanan en derin kirişin alt yüzünden başlayarak aşağıya doğru ölçülmek üzere, kolon kesitinin büyük boyutundan (dairesel kesitlerde kolon çapından), kolon serbest yüksekliğinin 1/6’sından ve 500 mm’den az olmayacaktır. Sarılma bölgelerinde kullanılacak enine donatıya ilişkin koşullar aşağıda verilmiştir. Bu donatılar temelin içinde de, en az kolonun dar kenar boyutunun iki katı kadar bir yükseklik boyunca devam ettirilecektir.

(a) Sarılma bölgelerinde Æ 8’den küçük çaplı enine donatı kullanılmayacaktır. Kolon boyunca etriye ve çiroz aralığı en küçük enkesit boyutunun 1/3’ünden ve 100 mm’den daha fazla, 50 mm’den daha az olmayacaktır. Etriye kollarının ve/veya çirozların arasındaki yatay uzaklık, a, etriye çapının 25 katından fazla olmayacaktır. Sürekli dairesel spirallerin adımı, göbek çapının 1/5’inden ve 80 mm’den fazla olmayacaktır.

(b) Etriyeli kolonlarda N_d > 0.20 A_c f_ck olması durumunda sarılma bölgelerindeki minimum toplam enine donatı alanı, Denk.(7.1)’de verilen koşulların elverişsiz olanını sağlayacak şekilde hesaplanacaktır. Bu hesapta kolonun çekirdek boyutu b_k , her iki doğrultu için ayrı ayrı gözönüne alınacaktır (Sekil 7.3).

(c) Spiral donatılı kolonlarda N_d> 0.20 A_c f_ck olması durumunda sarılma bölgelerindeki enine donatının minimum hacımsal oranı, Denk.(7.2)’deki koşulların elverişsiz olanını sağlayacak şekilde hesaplanacaktır.

(d) N_d £ 0.20 A_c f_ck olması durumunda, kolon sarılma bölgelerinde Denk.(7.1) ve Denk.(7.2) ile verilen enine donatıların en az 2/3’ü, minimum enine donatı olarak kullanılacaktır.

7.3.4.2 - Kolon orta bölgesi, kolonun alt ve üst uçlarında tanımlanan sarılma bölgeleri arasında kalan bölgedir (Sekil 7.3). Kolon orta bölgesinde Æ 8’den küçük çaplı enine donatı kullanılmayacaktır. Kolon boyunca etriye, çiroz veya spiral aralığı, en küçük enkesit boyutunun yarısından ve 200 mm’den daha fazla olmayacaktır. Etriye kollarının ve/veya çirozların arasındaki yatay uzaklık, a, etriye çapının 25 katından fazla olmayacaktır.

7.3.4.3 - Kolon sarılma bölgesine konulan enine donatı, aşağıdaki durumlarda kolon orta bölgesinde de aynen devam ettirilecektir:

(a) Bölüm 6, Tablo 6.1’de B1 başlığı ile tanımlanan düzensizlik durumunda, Dayanım Düzensizliği Katsayısı’nın 0.60 ila 0.80 arasında değiştiği katta yer alan bütün kolonlar,

(b) Bölüm 6, Tablo 6.1’de B3 başlığı ile tanımlanan düzensizlik durumunda üst katlardaki perdelerin altta oturtulduğu kolonlar (Ayrıca bu durumda enine donatı, perde içine kenetlenme boyu kadar uzatılan kolon donatıları boyunca devam ettirilecektir).

7.3.5. Kolonların Kirişlerden Daha Güçlü Olması Koţulu

7.3.5.1 - Sadece çerçevelerden veya perde ve çerçevelerin birleţiminden oluţan taşıyıcı sistemlerde, her bir kolon - kiriş düğüm noktasına birleşen kolonların taşıma gücü momentlerinin toplamı, o düğüm noktasına birleşen kirişlerin taşıma gücü momentleri toplamından en az %20 daha büyük olacaktır (Sekil 7.4):

7.3.5.2 - Denk.(7.3)’ün uygulanabilmesi için, düğüm noktasına birleşen kirişlerin 7.4.1.1’de verilen boyut koşullarını sağlaması zorunludur.

7.3.5.3 - Denk.(7.3), her bir deprem doğrultusunda ve depremin her iki yönü için elverişsiz sonuç verecek şekilde ayrı ayrı uygulanacaktır (Sekil 7.4) Kolon taşıma gücü momentlerinin hesabında, depremin yönü ile uyumlu olarak bu momentleri en küçük yapan N_d eksenel kuvvetleri gözönüne alınacaktır.

7.3.5.4 - Denk.(7.3)’ün uygulanmasına ilişkin özel durumlar aşağıda belirtilmiştir:

(a) Düğüm noktasına birleşen kolonların her ikisinde de N_{d £} 0.10 A_c f_ck olması durumunda, Denk.(7.3)’ün sağlanması zorunlu değildir.

(b) Tek katlı binalarda ve çok katlı binaların en üst katındaki düğüm noktalarında Denk.(7.3)’ün sağlanıp sağlanmadığına bakılmayacaktır.

(c) Kirişlerin saplandığı perdenin zayıf doğrultuda kolon gibi çalışması durumunda, Denk.(7.3)’ün sağlanıp sağlanmadığına bakılmayacaktır.

7.3.6.1 - Sadece çerçevelerden veya perde ve çerçevelerin birleţiminden oluţan taţýyıcı sistemlerde, gözönüne alınan deprem doğrultusunda binanın herhangi bir i’inci katında, aşağıdaki Denk.(7.4)’ün sağlanması koşulu ile, ilgili katın alt ve/veya üstündeki bazı düğüm noktalarında Denk.(7.3)’ün sağlanamamış olmasına izin verilebilir.

a _i = V_is / V_ik ³ 0.70 (7.4)

N_{d £} 0.10 A_c f_ck koşulunu sağlayan kolonlar, Denk. (7.3)’ü sağlamasalar bile, V_is’in hesabında gözönüne alınabilir.

7.3.6.2 - Denk.(7.4)’ün sağlanması durumunda, 0.70 < a _i < 1.00 aralığında, Denk. (7.3)’ün hem alttaki, hem de üstteki düğüm noktalarında sağlandığı kolonlara etkiyen eğilme momentleri ve kesme kuvvetleri (1/a _i) oranı ile çarpılarak arttırılacaktır.

7.3.6.3 - Herhangi bir katta Denk.(7.4)’ün sağlanamaması durumunda, sadece çerçevelerden veya perde ve çerçevelerin birleşiminden oluşan taşıyıcı sistemlerdeki tüm çerçeveler süneklik düzeyi normal çerçeve olarak gözönüne alınacak ve Tablo 6.5’e göre Taşıyıcı Sistem Davranış Katsayısı değiştirilerek hesap tekrarlanacaktır. Bölüm 6’daki 6.5.4.2’de belirtildiği üzere süneklik düzeyi normal çerçevelerin, süneklik düzeyi yüksek perdelerle birarada kullanılması da mümkündür.

7.3.7.1 - Kolonlarda enine donatı hesabına esas alınacak kesme kuvveti, V_e ,Denk. (7.5) ile hesaplanacaktır.

Denk.(7.5)’teki M_a ve M_ü’nün hesaplanması için, kolonun alt ve/veya üst uçlarında Denk.(7.3)’ün sağlanması durumunda aşağıdaki 7.3.7.2, sağlanamaması durumunda ise 7.3.7.3 uygulanacaktır (Sekil 7.5).

7.3.7.2 - Denk.(7.3)’ün sağlandığı düğüm noktasına birleşen kirişlerin uçlarındaki pekleşmeli taşıma gücü momentlerinin toplamı olan å M_p momenti hesaplanacaktır:

Daha kesin hesap yapılmadığı durumlarda, M_pi @ 1.4 M_ri ve M_pj @ 1.4 M_rj olarak alınabilir. å M_p momenti, kolonların düğüm noktasına birleşen uçlarında Bölüm 6’ya göre elde edilmiţ bulunan momentler oranýnda kolonlara dağıtılacak ve dağıtım sonucunda ilgili kolonun alt veya üst ucunda elde edilen moment, Denk.(7.5)’te M_a veya M_ü olarak gözönüne alınacaktır.Depremin her iki yönü için Denk.(7.6) ayrı ayrı uygulanacak ve elde edilen en büyük å M_p değeri dağıtımda esas alınacaktır.

Denk.(7.3)’ün sağlanmış olmasına karşın Denk.(7.5)’teki M_a veya M_ü’nün hesabı, güvenli tarafta kalmak üzere, aşağıdaki 7.3.7.3’e göre de yapılabilir.

7.3.7.3 - Denk.(7.3)’ün sağlanamadığı düğüm noktasına birleşen kolonların uçlarındaki momentler, pekleşmeli kolon taşıma gücü momentleri olarak hesaplanacak ve Denk. (7.5)’te M_a ve/veya M_ü olarak kullanılacaktır. Pekleşmeli taşıma gücü momentleri, daha kesin hesap yapılmadığı durumlarda, M_pa @ 1.4 M_ra ve M_pü @ 1.4 M_rü olarak alınabilir. M_pa ve M_pü momentlerinin hesabında, depremin yönü ile uyumlu olarak bu momentleri en büyük yapan N_d eksenel kuvvetleri gözönüne alınacaktır.

7.3.7.4 - Temele bağlanan kolonların alt ucundaki M_a momenti de, 7.3.7.3’e göre pekleşmeli taşıma gücü momenti olarak hesaplanacaktır

7.3.7.5 - Denk.(7.5) ile hesaplanan kesme kuvveti, V_e, yük katsayıları ile çarpılmış düşey yükler ve deprem yüklerinin ortak etkisi altında hesaplanan kesme kuvveti V_d’den daha küçük olmayacak ve ayrıca aşağıda Denk.(7.7) ile verilen koşulları sağlayacaktır. Denk.(7.7b)’deki koşulun sağlanamaması durumunda, kesit boyutları gereği kadar büyültülerek deprem hesabı tekrarlanacaktır.

7.3.7.6 - Kolon enine donatısının V_e kesme kuvvetine göre hesabında, betonun kesme dayanımına katkısı, V_c , TS-500’e göre belirlenecektir. Ancak, 7.3.4.1’de tanımlanan kolon sarılma bölgelerindeki enine donatının hesabında, V_{e ³} 0.5 V_d ve aynı zamanda N_{d £} 0.05 A_c f_ck olması durumunda, betonun kesme dayanımına katkısı V_c = 0

Kısa kolonlar, taşıyıcı sistem nedeni ile veya dolgu duvarlarında kolonlar arasında bırakılan boşluklar nedeni ile oluşabilirler (Sekil 7.6). Kısa kolon oluşumunun engellenemediği durumlarda, enine donatı hesabına esas alınacak kesme kuvveti Denk.(7.5) ile hesaplanacaktır. Denk.(7.5)’teki momentler, kısa kolonun alt ve üst uçlarında M_{a @} 1.4 M_ra ve M_ü @ 1.4 M_rü olarak hesaplanacak, l _n ise kısa kolonun boyu olarak alınacaktır. Ancak hesaplanan kesme kuvveti Denk.(7.7)’de verilen koşulları sağlayacaktır. Kısa kolon boyunca, 7.3.4.1’de kolonların sarılma bölgeleri için tanımlanan minimum enine donatı ve yerleştirme koşulları uygulanacaktır. Dolgu duvarları arasında kalarak kısa kolon durumuna dönüşen kolonlarda, enine donatılar tüm kat yüksekliğince devam ettirilecektir (Sekil 7.6).

 

7.4.1.1 - Kolonlarla birlikte çerçeve oluşturan veya perdelere kendi düzlemleri içinde bağlanan kirişlerin enkesit boyutlarına ilişkin koşullar aşağıda verilmiţtir:

(a) Kiriş gövde genişliği en az 250 mm olacaktır. Gövde genişliği, kiriş yüksekliği ile kirişin birleştiği kolonun kirişe dik genişliğinin toplamını geçmeyecektir.

(b) Kiriş yüksekliği, döşeme kalınlığının 3 katından ve 300 mm’den daha az , kiriş gövde genişliğinin 3,5 katından daha fazla olmayacaktır.

(c) Kiriş yüksekliği, serbest açıklığın daha fazla olmamalıdır.Aksi durumda 7.4.2.5 maddeleri uygulanacaktır.

(d) Kiriş genişliği ve yüksekliği ile ilgili olarak yukarıda belirtilen sınırlamalar, kolonlara mafsallı olarak bağlanan betonarme ya da öngerilmeli prefabrike kirişler, bağ kirişli (boşluklu) perdelerin bağ kirişleri ve çerçeve kirişlerine kolon-kiriş düğüm noktaları dışında saplanan ikincil kirişler için geçerli değildir.

7.4.1.2 - Kiriş olarak boyutlandırılıp donatılacak taşıyıcı sistem elemanlarında, tasarım eksenel basınç kuvvetinin N_d £ 0.1 A_c f_ck koşulunu sağlaması zorunludur. Aksi durumda, bu elemanlar 7.3’e göre kolon olarak boyutlandırılıp donatılacaktır.

7.4.2.1 - Kiriţ mesnetlerinde üstteki çekme donatısının minimum oranı için Denk.(7.8) ile verilen koşula uyulacaktır.

7.4.2.2 - Boyuna donatıların çapı 12 mm’den az olmayacaktır. Kirişin alt ve üstünde en az iki donatı çubuğu, kiriş açıklığı boyunca sürekli olarak bulunacaktır.

7.4.2.3 - Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerindeki taşıyıcı sistemlerde, kiriş mesnedindeki alt donatı, aynı mesnetteki üst donatının %50’sinden daha az olamaz. Ancak, üçüncü ve dördüncü derece deprem bölgelerinde bu oran %30’a indirilebilir.

7.4.2.4 - Açıklık ve mesnetlerdeki çekme donatısı oranı TS-500’de verilen maksimum değerden ve %2’den fazla olmayacaktır.

7.4.2.5 - Yukarıda 7.4.1.1'in (c) paragrafında tanımlanan koşulun sağlanamadığı özel durumlarda kiriş gövdesinin her iki yüzüne , kiriş yüksekliği boyunca gövde donatısı konulacaktır.Toplam gövde alanı , sağ veya sol mesnet kesitlerinde üst ve alt boyuna donatı alanlarının toplamının en büyüğünün % 30'dan daha az olmayacaktır.Gövde donatısı çapı 12 mm'den az , aralığı ise 300 mm'den fazla olmayacaktır.Boyuna donatıların kenetlenmesine benzer biçimde , gövde donatılarının kenetlenmesi içinde 7.4.3.1'in (b) , (c) ve (d) paragrafları uygulanacaktır.

7.4.3.1 - Boyuna donatıların yerleştirilmesi ve kenetlenmesine ilişkin koşullar aşağıda verilmiştir (Sekil 7.7):

(a) Kiriţin iki ucundaki mesnet üst donatýlarının büyük olanının en az 1/4’ü tüm kiriş boyunca sürekli olarak devam ettirilecektir. Mesnet üst donatısının geri kalan kısmı, TS-500’e göre düzenlenecektir.

(b) Kolona birleţen kiriţlerin kolonun öbür yüzünde devam etmediđi durumlarda kiriţlerdeki alt ve üst donatý, kolonun etriyelerle sarılmış çekirdeğinin karşı taraftaki yüzeyine kadar uzatılıp etriyelerin iç tarafından 90 derece bükülecektir. Bu durumda boyuna donatının kolon içinde kalan yatay kısmı ile 90 derece kıvrılan düşey kısmının toplam uzunluğu, TS-500’de öngörülen düz kenetlenme boyu l _b’den az olmayacaktır. 90 derecelik kancanın yatay kısmı 0.4l _b’den, düşey kısmı ise 12Æ ’den az olmayacaktır.

(c) Her iki taraftan kiriţlerin kolonlara birleţmesi durumunda kiriţ alt donatýları, kolon yüzünden itibaren komşu açıklığa en az TS-500'de verilen kenetlenme boyu l _b kadar uzatılacaktır. Kirişlerdeki derinlik farkı gibi nedenlerle bu olanağın bulunmadığı durumlarda kenetlenme, yukarıdaki (b) paragrafına göre kirişin kolonun öbür yüzünde devam etmediği durumlar için tanımlanan biçimde yapılacaktır.

(d) Perdelere kendi düzlemleri içinde bağlanan kirişlerde boyuna donatıların kenetlenmesi, kanca yapılmaksızın düz olarak sağlanabilir. Bu durumda donatının perde içindeki kenetlenme boyu l _b’den ve 50Æ ’den az olmayacaktır.

7.4.3.2 - Boyuna donatıların eklenmesine ilişkin koşullar aşağıda verilmiţtir:

(a) Aşağıda 7.4.5.2’de tanımlanan kiriş sarılma bölgeleri, kolon-kiriş birleşim bölgeleri ve açıklık ortasında alt donatı bölgeleri gibi, donatının akma durumuna ulaşma olasılığı bulunan kritik bölgelerde bindirmeli ek yapılmayacaktır. Bu bölgeler dışında bindirmeli eklerin yapılabileceği yerlerde, ek boyunca 7.2.8’de tanımlanan özel deprem etriyeleri kullanılacaktır. Bu etriyelerin aralıkları kiriş derinliğinin 1/4’ünü ve 100 mm’yi aşmayacaktır.

(b) Manţonlu ekler veya bindirmeli kaynak ekleri, bir kesitte ancak birer donatı atlayarak uygulanacak ve birbirine komşu iki ekin merkezleri arasındaki boyuna uzaklık 600 mm’den daha az olmayacaktır.

Kiriţ mesnetlerinde kolon yüzünden itibaren kiriţ derinliđinin iki katý kadar uzunluktaki bölge, Sarılma Bölgesi olarak tanımlanacak ve bu bölge boyunca 7.2.8’de tanımlanan özel deprem etriyeleri kullanılacaktır. Sarılma bölgesinde, ilk etriyenin kolon yüzüne uzaklığı en çok 50 mm olacaktır. 7.4.5.3’e göre daha elveriţsiz bir deđer elde edilmedikçe, etriye aralıkları kiriş yüksekliğinin 1/4’ünü, en küçük boyuna donatı çapının 8 katını ve 150 mm’yi aşmayacaktır (Sekil 7.8). Sarılma bölgesi dışında, TS-500’de verilen minimum enine donatı koşullarına uyulacaktır.

7.4.5.1 - Kirişlerde enine donatı hesabına esas alınacak kesme kuvveti, V_e , depremin soldan sağa veya sağdan sola etkimesi durumları için ayrı ayrı ve elverişsiz sonuç verecek ţekilde, Denk.(7.9) ile bulunacaktır (Sekil 7.9).

Kiriş uçlarındaki pekleşmeli taşıma gücü momentleri, daha kesin hesap yapılmadığı durumlarda, M_pi @ 1.4 M_ri ve M_pj @ 1.4 M_rj olarak alınabilir.

7.4.5.2 - Denk.(7.9) ile hesaplanan kesme kuvveti, V_e, aşağıda Denk.(7.10) ile verilen koşulları sağlayacaktır. Denk.(7.10b)’deki koşulun sağlanamaması durumunda, kesit boyutları gereği kadar büyültülerek deprem hesabı tekrarlanacaktır.

7.4.5.3 - Kiriş enine donatısının V_e kesme kuvvetine göre hesabında, betonun kesme dayanımına katkısı, V_c, TS-500’e göre belirlenecektir. Ancak, 7.4.4’te tanımlanan kiriş sarılma bölgelerindeki enine donatının hesabında V_e- V_dy ³ 0.5 V_d olması durumunda, betonun kesme dayanımına katkısı V_c = 0 alınacaktır. Hiçbir durumda pliyelerin kesme dayanımına katkıları gözönüne alınmayacaktır.

(a) Kiriţlerin kolona dört taraftan birleţmesi ve her bir kiriţin geniţliđinin birleţtiđi kolon geniţliđinin 3/4’ünden daha az olmamasý durumunda, kolon-kiriţ birleţimi kuşatılmış birleşim olarak tanımlanacaktır.

(b) Yukarıdaki koşulları sağlamayan tüm birleţimler, kuşatılmamış birleşim olarak tanımlanacaktır.

7.5.2.1 - Gözönüne alınan deprem doğrultusunda kolon-kiriş birleşim bölgelerindeki kesme kuvveti, Denk.(7.11) ile hesaplanacaktır (Sekil 7.10).

Kiriţin kolona sadece bir taraftan saplandýğı ve öbür tarafta devam etmediği durumlar için A_s2 = 0 alınacaktır.

7.5.2.2 - Herhangi bir birleţim bölgesinde Denk.(7.11) ile hesaplanan kesme kuvveti, gözönüne alınan deprem doğrultusunda hiçbir zaman aşağıda verilen sınırları aşmayacaktır (Sekil 7.10).Bu sınırların aşılması durumunda, kolon ve/veya kiriş kesit boyutları büyültülerek deprem hesabı tekrarlanacaktır.

(a) Kuşatılmış birleşimlerde: V_e £ 0.60 b_j h f_cd (7.12)

   (b) Kuşatılmamış birleşimlerde: V_{e £} 0.45 b_j h f_cd (7.13)

7.5.2.3 - Kolon-kiriţ birleţim bölgesindeki minimum enine donatý koşulları aşağıda verilmiştir (Sekil 7.3):

(a) Kuşatılmış birleşimlerde, alttaki kolonun sarılma bölgesi için bulunan enine donatı miktarının en az % 40’ı, birleşim bölgesi boyunca kullanılacaktır. Ancak, enine donatının çapı 8 mm’den az olmayacak ve aralığı 150 mm’yi aşmayacaktır.

(b) Kuşatılmamış birleşimlerde, alttaki kolonun sarılma bölgesi için bulunan enine donatı miktarının en az % 60’ı, birleşim bölgesi boyunca kullanılacaktır. Ancak bu durumda, enine donatının çapı 8 mm’den az olmayacak ve aralığı 100 mm’yi aşmayacaktır.

7.6.1.1 - Perdeler, planda uzun kenarının kalınlığına oranı en az yedi olan düşey taşıyıcı sistem elemanlarıdır. Aşağıda 7.6.1.2’de belirtilen özel durum dışında perde kalınlığı, kat yüksekliğinin 1/15’inden ve 200 mm’den az olmayacaktır. Ancak H_w / l _w > 2.0 olan perdelerde, aşağıda 7.6.2.2’de tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca perde kalınlığı, kat yüksekliğinin 1/12’sinden az olmayacaktır.

7.6.1.2 - Deprem yüklerinin tümünün bina yüksekliği boyunca sadece perdeler tarafından taşındığı binalarda, Denk.(7.14) ile verilen koşulların her ikisinin de sağlanması durumunda perde duvar kalınlığı, binadaki en yüksek katın yüksekliğinin 1/20’sinden ve 150 mm’den az olmayacaktır.

Denk.(7.14), bodrum katlarının çevresinde çok rijit betonarme perdelerin bulunduğu binalarda zemin kat düzeyinde, diğer binalarda ise temel üst kotu düzeyinde uygulanacaktır.

7.6.2.1 - H_w / l _w > 2.0 olan perdelerin planda her iki ucunda perde uç bölgeleri oluşturulacaktır (Sekil 7.11). Perde uç bölgeleri, perdenin kendi kalınlığı içinde oluşturulabileceği gibi, perdeye birleşen diğer bir perdenin veya perdenin ucunda geniţletilmiţ bir kesitin içinde de düzenlenebilir.

7.6.2.2 - Temel üstünden itibaren kritik perde yüksekliği, 2l _w değerini aşmamak üzere, aşağıda verilen koşulların elverişsiz olanını sağlayacak biçimde belirlenecektir.

Bodrum katlarında rijitliği üst katlara oranla çok büyük olan betonarme çevre perdelerinin bulunduğu ve bodrum kat döşemelerinin yatay düzlemde rijit diyafram olarak çalıştığı binalarda, H_w ve H_cr büyüklükleri zemin kat döţemesinden itibaren yukarýya doğru gözönüne alınacaktır. Bu tür binalarda kritik perde yüksekliği, en az zemin katın altındaki ilk bodrum katının yüksekliği boyunca aşağıya doğru ayrıca uzatılacaktır.

7.6.2.3 - Dikdörtgen kesitli perdelerde, yukarıda tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca uç bölgelerinin her birinin plandaki uzunluğu, perdenin plandaki toplam uzunluğunun %20’sinden ve perde kalınlığının iki katından daha az olmayacaktır. Kritik perde yüksekliğinin üstünde kalan perde kesimi boyunca ise, perde uç bölgelerinin her birinin plandaki uzunluğu, perdenin plandaki toplam uzunluğunun %10’undan ve perde kalınlığından az olmayacaktır (Sekil 7.11).

7.6.2.4 - Perde uç bölgelerinin, perdeye birleşen diğer bir perdenin veya perdenin ucunda genişletilmiş bir kesitin içinde düzenlenmesi durumunda; her bir perde uç bölgesinin enkesit alanı, en az dikdörtgen kesitli perdeler için 7.6.2.3’te tanımlanan alana eşit olacaktır.

7.6.3.1 - Perdenin her iki yüzündeki gövde donatılarının toplam enkesit alanı, düşey ve yatay donatıların her biri için, perde uç bölgelerinin arasında kalan perde gövdesi brüt enkesit alanının 0.0025’inden az olmayacaktır. H_w / l _w £ 2.0 olması durumunda perde gövdesi, perdenin tüm kesiti olarak gözönüne alınacaktır. Perde gövdesinde boyuna ve enine donatı aralığı 250 mm’den fazla olmayacaktır (Sekil 7.11).

7.6.3.2 - Yukarıdaki 7.6.1.2’de Denk.(7.14) ile verilen koşulların her ikisinin de sağlandığı binalarda, düşey ve yatay toplam gövde donatısı oranlarının herbiri 0.0015’e indirilebilir. Ancak bu durumda donatı aralığı 300 mm’yi geçmeyecektir.

7.6.3.3 - Uç bölgeleri dışında, perde gövdelerinin her iki yüzündeki donatı ağları, beher metrekare perde yüzünde en az 4 adet özel deprem çirozu ile karşılıklı olarak bağlanacaktır. Ancak 7.6.2.2’de tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca, uç bölgeleri dışındaki beher metrekare perde yüzünde en az 10 adet özel deprem çirozu kullanılacaktır. Çirozların çapı, en az yatay donatının çapı kadar olacaktır.

Perdelerin yatay gövde donatıları, aşağıda 7.6.4.1’de veya 7.6.4.2’de belirtildiği şekilde düzenlenebilir (Sekil 7.11). Bu ţekilde düzenlenen yatay gövde donatıları, kritik perde yüksekliği boyunca aşağıdaki 7.6.5.2’ye göre perde uç bölgelerine konulacak sargı donatısının belirlenmesinde hesaba katılabilir.

7.6.4.1 - Yatay gövde donatıları etriyelerle sarılı perde uç bölgesinin sonunda 90 derece kıvrılarak karşı yüzde köşedeki düşey donatıya 135 derecelik kanca ile bağlanacaktır.

7.6.4.2 - Yatay gövde donatılarının perde ucunda 90 derece kıvrım yapılmaksızın bitirilmesi durumunda, perdenin her iki ucuna gövde donatısı ile aynı çapta olan É biçiminde yatay donatılar yerleştirilecektir. Bu donatılar, perde uç bölgesinin iç sınırından itibaren perde gövdesine doğru en az kenetlenme boyu kadar uzatılacaklardır.

7.6.5.1 - Perde uç bölgelerinin her birinde, düţey donatı toplam alanının perde brüt enkesit alanına oranı 0.001’den az olmayacaktır. Ancak, 7.6.2.2’de tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca bu oran 0.002’ye çıkarılacaktır. Perde uç bölgelerinin her birinde düşey donatı miktarı 4Æ 14’ten az olmayacaktır (Sekil 7.11).

7.6.5.2 - Perde uç bölgelerindeki düşey donatılar, aşağıdaki kurallara uyularak, kolonlarda olduğu gibi etriyeler ve/veya çirozlardan oluşan enine donatılarla sarılacaktır.

(a) Uç bölgelerinde kullanılacak enine donatının çapı 8 mm’den az olmayacaktır. Etriye kollarının ve/veya çirozların arasındaki yatay uzaklık, a, etriye ve çiroz çapının 25 katından fazla olmayacaktır.

(b) 7.6.2.2’de tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca perde uç bölgelerine, kolonların sarılma bölgeleri için 7.3.4.1’de Denk.(7.1b) ile belirlenen enine donatıların en az 2/3’ü konulacaktır. Düşey doğrultuda etriye ve/veya çiroz aralığı perde kalınlığının yarısından ve 100 mm’den daha fazla, 50 mm’den daha az olmayacaktır (Sekil 7.11). Bu donatılar, temelin içinde de en az perde kalınlığının iki katı kadar bir yükseklik boyunca devam ettirilecektir.

(c) Kritik perde yüksekliğinin dışında kalan perde uç bölgelerinde düşey doğrultudaki etriye ve/veya çiroz aralığı, perde duvar kalınlığından ve 200 mm’den daha fazla olmayacaktır (Sekil 7.11) Ancak, perde uç bölgelerindeki enine donatının çapı ve aralığı, hiçbir zaman perde gövdesindeki yatay donatıdan az olmayacaktır.

7.6.6.1 - H_w / l _w > 2.0 koşulunu sağlayan perdelerde tasarıma esas eğilme momentleri, 7.6.2.2’ye göre belirlenen kritik perde yüksekliği boyunca sabit bir değer olarak, perde tabanında Bölüm6’ya göre hesaplanan eğilme momentine eşit alınacaktır. Kritik perde yüksekliğinin sona erdiği kesidin üstünde ise, Bölüm6’ya göre perdenin tabanında ve tepesinde hesaplanan momentleri birleştiren doğruya paralel olan doğrusal moment diyagramı uygulanacaktır (Sekil 7.12). Çevresinde rijit perdeler bulunan bodrumlu binalarda sabit perde momenti, 7.6.2.2’de tanımlanan kritik perde yüksekliği boyunca gözönüne alınacaktır.

7.6.6.2 - H_w / l _w > 2.0 olması durumunda, her bir katta perde kesitlerinin taşıma gücü momentlerinin, perdenin güçlü doğrultusunda kolonlar için Denk.(7.3) ile verilen koşulu sağlaması zorunludur. Aksi durumda perde boyutları ve/veya donatıları arttırılarak deprem hesabı tekrarlanacaktır.

7.6.7.1 - Perde veya perde parçalarındaki enine donatının hesabında V_d kesme kuvveti esas alınacaktır.

7.6.7.2 - Perde kesitlerinin kesme dayanımı V_r , Denk.(7.16) ile hesaplanacaktır.

V_d kesme kuvveti aşağıda tanımlanan koşulları sağlayacaktır:

7.6.7.3 - Temele bağlantı düzeyinde ve üst katlarda yapılacak inşaat derzlerinde, aktarılan kesme kuvveti için TS-500’de tanımlanan sürtünme kesmesi hesabı mutlaka yapılacaktır.

7.6.8.1 - Perdeler için yukarıda verilen tüm kural ve koşullar, bağ kirişli perdeleri oluşturan perde parçalarının her biri için de geçerlidir.

7.6.8.2 - Gözönüne alınan deprem doğrultusunda, herhangi bir bağ kirişli perde sistemini oluşturan perde parçalarında deprem yüklerinden oluşan taban momentlerinin toplamı, bağ kirişli perde sisteminde deprem yüklerinden oluşan toplam devrilme momentinin 2/3’ünden fazla olmayacaktır (Sekil 7.13). Bu koşulun sağlanamaması durumunda, bağ kirişli perdeyi oluşturan perde parçalarının her biri boşluksuz perde olarak sayılacak ve Bölüm6, Tablo 6.5’ten alınan R katsayısı değiştirilecektir.

7.6.8.3 - Bağ kirişli perdeyi oluşturan perde parçalarının düşey donatı hesabında, çekmeye çalışan perde parçasındaki momentin en fazla %30’unun, basınca çalışan perde parçasına aktarılmasına (yeniden dağılım) izin verilebilir.

7.6.8.4 - Bağ kirişlerinin kesme donatısına ilişkin kurallar aşağıda verilmiţtir:

(a) Aşağıdaki koşulların herhangi birinin sağlanması durumunda, bağ kirişlerinin kesme donatısı hesabı 7.4.5’e göre yapılacaktır.

(b) Denk.(7.18) ile verilen koşulların her ikisinin de sağlanamaması durumunda, bağ kirişine konulacak özel kesme donatısı, geçerliliği deneylerle kanıtlanmış yöntemlerle belirlenecek veya bağ kirişindeki kesme kuvvetini karşılamak üzere çapraz donatılar kullanılacaktır (Sekil 7.14). Her bir çapraz donatı demetindeki toplam donatı alanı Denk.(7.19) ile belirlenecektir.

A_sd = V_d / (2 f_yd sin g ) (7.19)

Çapraz donatı demetlerinde en az dört adet donatı bulunacak ve bu donatılar perde parçalarının içine doğru en az 1.5 l _b kadar uzatılacaktır. Donatı demetleri özel deprem etriyeleri ile sarılacak ve kullanılacak etriyelerin çapı 8 mm’den, aralığı ise çapraz donatı çapının 6 katından ve 100 mm’den daha fazla olmayacaktır. Çapraz donatılara ek olarak, bağ kirişine TS-500’de öngörülen minimum miktarda etriye ve yatay gövde donatısı konulacaktır (Sekil 7.14).

 

7.7.1. Enkesit Koşulları
Enkesit boyutlarına ilişkin olarak süneklik düzeyi yüksek kolonlar için 7.3.1’de belirtilen kosullar, süneklik düzeyi normal olan kolonlar için de geçerlidir.

7.7.2. Boyuna Donatı Koşulları
Boyuna donatıya ilişkin olarak süneklik düzeyi yüksek kolonlar için 7.3.2’de belirtilen kosullar, süneklik düzeyi normal olan kolonlar için de geçerlidir.

7.7.3. Boyuna Donatının Düzenlenmesi
Boyuna donatının düzenlenmesine iliţkin olarak süneklik düzeyi yüksek kolonlar için 7.3.3’te belirtilen kosullar, 7.3.3.2’nin (c) paragrafı hariç olmak üzere, süneklik düzeyi normal olan kolonlar için de geçerlidir.

Boyuna donatı bindirmeli eklerinin kolon alt ucunda yapılması durumunda, ek boyunca aşağıda 7.7.4.1’de tanımlanan minimum enine donatı kullanılacaktır.

7.7.4. Enine Donatı Koşulları
Kolonlarda kullanılacak minimum enine donatıya ilişkin koşullar, kolon sarılma bölgeleri için aşağıdaki 7.7.4.1’de ve kolon orta bölgesi için 7.7.4.2’de verilmiţtir. Tüm kolon bölgelerinde, 7.2.8’de tanımlanan özel deprem etriyeleri ve özel deprem çirozları kullanılacaktır.

7.7.4.1 - Kolon sarılma bölgelerinin her birinin uzunluğu için 7.3.4.1’de verilen tanım, süneklik düzeyi normal olan kolonlar için de geçerlidir.

Süneklik düzeyi normal olan kolonlarda sarılma bölgesindeki enine donatı aralığı, aşağıdaki 7.7.4.2’ye göre kolon orta bölgesine konulan etriye aralığının yarısı kadar olacaktır.

7.7.4.2 - Kolon orta bölgesine iliţkin olarak süneklik düzeyi yüksek kolonlar için 7.3.4.2’de verilen tanım ve minimum enine donatı koşulları ile 7.3.4.3’te verilen koţullar, süneklik düzeyi normal olan kolonlar için de geçerlidir. Kolon orta bölgesindeki enine donatý, 7.7.5.3’e göre belirlenecektir.

7.7.5.1 - Süneklik düzeyi normal kolonlarda, düţey yükler ve Bölüm 6’da belirlenen deprem yüklerinin ortak etkisi altında elde edilen kesme kuvveti, V_d, enine donatı hesabında esas alınacaktır.

7.7.5.2 - Kesme kuvvetinin üst sınırına iliţkin olarak süneklik düzeyi yüksek kolonlar için Denk.(7.7)’de verilen kosul, V_e yerine V_d alınmak üzere, süneklik düzeyi normal olan kolonlar için de geçerlidir.

7.7.5.3 - Kolon enine donatısının 7.7.5.1’de tanımlanan kesme kuvvetine göre hesabında betonun kesme dayanımına katkısı, V_c , düţey yükler ile birlikte deprem yüklerine göre hesaplanan en küçük N_d eksenel kuvveti gözönüne alınarak TS-500’e göre belirlenecektir.

7.7.6. Kısa Kolonlara İlişkin Koşullar
Kısa kolonlara ilişkin olarak süneklik düzeyi yüksek kolonlar için 7.3.8’de belirtilen koţullar, süneklik düzeyi normal olan kolonlar için de geçerlidir

 

Enkesit boyutlarına ilişkin olarak süneklik düzeyi yüksek kirişler için 7.4.1.1’de belirtilen koţullar, süneklik düzeyi normal olan kiriţler için de geçerlidir.

Boyuna donatıya ilişkin olarak süneklik düzeyi yüksek kiriţler için 7.4.2’de belirtilen koţullar, süneklik düzeyi normal olan kiriţler için de geçerlidir.

Boyuna donatının düzenlenmesine iliţkin olarak süneklik düzeyi yüksek kiriţler için 7.4.3’te belirtilen koţullar, süneklik düzeyi normal olan kirisler için de geçerlidir.

Kiriş mesnetlerinde kolon yüzünden itibaren kiriş derinliğinin iki katı kadar uzunluktaki bölge, sarılma bölgesi olarak tanımlanacak ve bu bölge boyunca 7.2.8’de tanımlanan özel deprem etriyeleri kullanılacaktır. Sarılma bölgesinde, ilk etriyenin kolon yüzüne uzaklığı en çok 50 mm olacaktır. Aşağıdaki 7.8.5’e göre daha elveriţsiz bir deđer elde edilmedikçe, etriye aralýkları kiriş yüksekliğinin 1/4’ünü, en küçük boyuna donatı çapının 8 katını ve 200 mm’yi aşmayacaktır. Sarılma bölgesi dışında, TS-500’de verilen enine donatı koşullarına uyulacaktır.

7.8.5.1 - Süneklik düzeyi normal kiriţlerde, düţey yükler ve Bölüm 6’da belirlenen deprem yüklerinin ortak etkisi altında elde edilen kesme kuvveti, V_d, enine donatı hesabında esas alınacaktır.

7.8.5.2 - Kesme kuvvetinin üst sınırına ilişkin olarak süneklik düzeyi yüksek kirişler için Denk.(7.10)’da verilen koţul, V_e yerine V_d alınmak üzere, süneklik düzeyi normal olan kirişler için de geçerlidir.

7.8.5.3 - Kiriş enine donatısının 7.8.5.1’de tanımlanan kesme kuvvetine göre hesabında betonun kesme dayanımına katkısı, V_c , TS-500’e göre belirlenecektir. Hiçbir durumda pliyelerin kesme dayanımına katkıları gözönüne alınmayacaktır.
 

Süneklik düzeyi yüksek kolon ve kirişlerin oluşturduğu çerçeve sistemlerinin kolon-kiriş birleşimleri ilgili olarak 7.5’de verilen kural ve koţullar, 7.5.2.1 ve 7.5.2.2 hariç olmak üzere, süneklik düzeyi normal olan sistemlerin kolon-kiriţ birleţimleri için de geçerlidir.
 

Kiriş detay çizimlerinde, her bir kiriş için ayrı ayrı olmak üzere, kiriş mesnetlerindeki sarılma bölgelerinin uzunlukları, bu bölgelere ve kiriş orta bölgesine konulan enine donatıların çap, sayı ve aralıkları ile açılımları çizim üzerinde açık olarak gösterilecektir.