Deprem bölgelerinde yapılacak olan ve hem düşey, hem de yatay yükler için tüm taşıyıcı sistemi doğal veya yapay malzemeli taşıyıcı duvarlar ile oluşturulan yığma kargir binalar’ın veya bina türü yapıların boyutlandırılması ve donatılması, bu konuda yürürlükte olan ilgili standart ve yönetmeliklerle birlikte, öncelikle bu bölümde belirtilen kurallara göre yapılacaktır. Yığma kargir binaların temellerine ilişkin kurallar Bölüm 12’de verilmiţtir.

 

10.2.1 - Yığma kargir binalar için bu bölümde verilen tüm kurallara uyulması durumunda, Bölüm 6’ya göre ayrıca deprem hesabı yapılması gerekli değildir. Ancak, deprem hesabı yapılması durumunda, bu bölümde verilen kuralların tümüne uyulması koşulu ile, S(T₁) = 2.5 ve R_a(T₁) = 2.5 alınarak Bölüm 6’da 6.7’de verilen hesap yöntemi uygulanacaktır.

10.2.2 - Aşağıdaki 10.5.2’de belirtilen durum dışında, yığma kargir binalar için yapımına izin verilen en fazla kat sayıları, deprem bölgelerine göre Tablo 10.1'de verilmiţtir.

10.2.3 -Tablo 10.1’de verilen en fazla kat sayıları, zemin kat ile üstündeki tam katların toplamına karşı gelmekte olup bunlara ek olarak, brüt kat alanı temeldeki bina brüt alanının %25’inden az olmak koşulu ile, tek bir çatı katı ve ayrıca tek bir bodrum katı yapılabilir. Minimum %25 koşulunu sağlamayan çatı katı, tam kat olarak sayılacaktır. Birden fazla bodrum yapılması durumunda ise, Tablo 10.1’de verilen en fazla kat sayısı bir kat azaltılacaktır.

10.2.4 - Yığma kargir binalarda her bir katın yüksekliği, döşeme üstünden döşeme üstüne 3 m’den fazla olmayacaktır.

10.2.5 - Yığma kargir binaların taşıyıcı duvarları, planda olabildiğince düzenli ve ana eksenlere göre simetrik veya simetriğe yakın biçimde düzenlenecektir. Kısmi bodrum yapılmasından olabildiğince kaçınılmalıdır.

10.2.6 - Tüm taşıyıcı duvarlar planda mutlaka üst üste gelecek biçimde yapılacaktır.



10.3. TASIYICI DUVARLAR

10.3.1. Taşıyıcı Duvar Malzemesi

10.3.1.1 - Taşıyıcı duvar yapımında yığma kargir malzemeleri olarak Türk Standardlarına uygun doğal taş, dolu tuğla, TS-2510 ve TS-705’te tanımlanan maksimum boşluk oranlarını sağlayan düşey boşluklu tuğlalar, dolu beton briket veya benzeri bloklar kullanılacaktır.

10.3.1.2 - Boţluklu beton briket, curuflu briket, yatay delikli tuđlalar, TS-2510 ve TS-705’te tanýmlanan maksimum boşluk oranlarını sağlamayan düşey boşluklu tuğlalar, TS-4377’ye göre dolgu duvarları için imal edilen diğer tuğlalar, blok tuğlalar ve benzeri biçim verilmiş bloklar hiçbir zaman taşıyıcı duvar malzemesi olarak kullanılmayacaktır.

10.3.1.3 - Doğal taş taşıyıcı duvarlar, yığma binaların sadece bodrum ve zemin katlarında kullanılacaktır.

10.3.1.4 - Yığma binaların sadece bodrum katlarında beton taşıyıcı duvar yapılabilir.

10.3.1.5 - Taşıyıcı duvarlarda kullanılacak yığma yapı malzemelerinin en düşük basınç dayanımı, brüt basınç alanına göre 50 kg/cm² ’den daha az olmayacaktır. Bodrum katlarda kullanılacak doğal taşların basınç dayanımı ise en az 100 kg/cm² olacaktır. Bodrum katlarda beton duvar yapılması durumunda, kullanılacak en düşük beton kalitesi C16 (BS16) olacaktır.

10.3.1.6 - Taşıyıcı duvarlarda harç malzemesi olarak, çimento takviyeli kireç harcı (çimento/kireç/kum hacımsal oranı=1/2/9) veya çimento harcı (çimento/kum hacımsal oranı =1/4) kullanılacaktır.

10.3.4.1 - Herhangi bir taşıyıcı duvarın, planda kendisine dik olarak saplanan taşıyıcı duvar eksenleri arasında kalan mesnetlenmemiş uzunluğu, birinci derece deprem bölgesinde 5.5 m’yi, diğer deprem bölgelerinde ise 7.0 m’yi geçmeyecektir.

10.3.4.2 - Yukarıdaki 10.3.4.1’de belirtilen koşulun sağlanmaması durumunda, bina köşelerinde ve planda eksenden eksene aralıkları 4.0 m’yi geçmemek üzere aşağıdaki 10.4.3’e göre kat yüksekliğince betonarme düşey hatıllar yapılacaktır. Ancak bu tür duvarların mesnetlenmemiş uzunluğu 16 m’den fazla olmayacaktır (şekil10.2)

Taşıyıcı duvarlarda bırakılacak boşluklar için aşağıdaki kurallara uyulacaktır (şekil10.3):

10.3.5.1 - Bina köşesine en yakın pencere veya kapı boşluğu ile bina köşesi arasında bırakılacak dolu duvar parçasının plandaki uzunluğu, birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde 1.5 m’den, üçüncü ve dördüncü derece deprem bölgelerinde ise 1.0 m’den az olmayacaktır.

10.3.5.2 - Bina köşeleri dışında, pencere ve kapı boşlukları arasında kalan dolu duvar parçalarının plandaki uzunluğu, birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde 1.0 m’den, üçüncü ve dördüncü derece deprem bölgelerinde ise 0.8 m’den az olmayacaktır.

10.3.5.3 - Pencere veya kapı boşluklarının her iki kenarında aşağıdaki 10.4.3’e göre betonarme düşey hatıllar yapılması durumunda, 10.3.5.1 ve 10.3.5.2’de verilen minimum dolu duvar parçası uzunlukları %20 azaltılabilir.

10.3.5.4 - Bina köşeleri dışında, birbirini dik olarak kesen duvarların arakesitine en yakın pencere veya kapı boşluğu ile duvarların arakesiti arasında bırakılacak dolu duvar parçasının plandaki uzunluğu, tüm deprem bölgelerinde 0.50 m’den az olmayacaktır. Aksi durumda, boşluklarının her iki kenarında aşağıdaki 10.4.3’e göre kat yüksekliğince betonarme düşey hatıllar yapılması zorunludur.

10.3.5.5 - Kapı ve pencere boşluklarının herbirinin plandaki uzunluğu 3.0 m’den fazlaolmayacaktır.

10.3.5.6 - Herhangi bir duvarın 10.3.4’te tanımlanan mesnetlenmemiş uzunluğu boyunca kapı ve pencere boşluklarının plandaki uzunluklarının toplamı, mesnetlenmemiş duvar uzunluğunun %40'ından fazla olmayacaktır.

10.3.5.7 - Pencere veya kapı boşluklarının her iki kenarında aşağıdaki 10.4.3’e göre kat yüksekliğince betonarme düşey hatıllar yapılması durumunda, 10.3.5.5’te tanımlanan maksimum boşluk uzunluğu ve 10.3.5.6’da tanımlanan maksimum boşluk oranı %20 arttırılabilir.

 

10.4. LENTOLAR VE HATILLAR

10.4.1.1 - Pencere ve kapı lentolarının duvarlara oturan kısımlarının her birinin uzunluğu, serbest lento açıklığının %15’inden ve 20 cm’den az olmayacaktır.

10.4.1.2 - Lento enkesit boyutları ile boyuna ve enine donatılar, yatay hatıllar için aşağıda 10.4.2.1’de verilen değerlerden daha az olmayacaktır.

10.4.2.1 - Merdiven sahanlıkları da dahil olmak üzere, her bir döşemenin taşıyıcı duvarlara oturduğu yerlerde, betonarme döşeme ile birlikte (monolitik olarak) dökülmek üzere, aşağıdaki koşulları sağlayan betonarme yatay hatıllar yapılacaktır.

(a) Yatay hatılların genişliği taşıyıcı duvar genişliğine eşit olacak, yüksekliği ise 20 cm’den az olmayacaktır.

(b) Hatıllarda beton kalitesi en az C16 (BS16) olacak, içlerine taţ duvarlarda en az üçü altta, üçü üstte olmak üzere 6Æ 10, diğer taşıyıcı duvarlarda ise en az 4Æ 10 boyuna donatı ile birlikte en fazla 25 cm ara ile Æ 8’lik etriye konulacaktır. Boyuna donatılar köşelerde ve kesişme noktalarında sürekliliği sağlayacak biçimde bindirilecektir (şekil10.4).

10.4.2.2 - Moloz taş duvarlarda, döşeme ve merdiven sahanlıkları dışında, düşeyde eksenden eksene aralıkları 1.5 m’yi geçmemek üzere 10.4.2.1’deki kurallara uygun olarak betonarme yatay hatıl yapılacaktır.

10.4.3.1 - Yığma kargir binaların depreme dayanıklılıkların arttırılması amacı ile bina köşelerinde, taşıyıcı duvarların düşey arakesitlerinde, kapı ve pencere boşluklarının her iki yanında kat yüksekliğince betonarme düşey hatıllar yapılması uygundur.

10.4.3.2 - Düşey hatıllar, her iki yandan gelen taşıyıcı duvarların örülmesinden sonra duvarlara paralel olarak konulacak kalıpların arasındaki kısmın donatılarak betonlanması ile yapılacaktır (şekil10.5).

10.4.3.3 - Bina köşelerinde ve taşıyıcı duvarların arakesitlerinde düşey hatılların enkesit boyutları kesişen duvarların kalınlıklarına eşit olacaktır. Pencere ve kapı boşluklarının her iki yanına yapılacak düşey hatıllarda ise, hatılın duvara dik enkesit boyutu duvar kalınlığından, diğer enkesit boyutu ise 20 cm’den az olmayacaktır.

10.4.3.4 - Düşey hatıllarda beton kalitesi en az C16 (BS16) olacak, içlerine taţ duvarlarda her iki duvar yüzüne paralel en az üç adet olmak üzere 6Æ 12, diğer taşıyıcı duvarlarda ise en az 4Æ 12 boyuna donatı ile birlikte en fazla 20 cm ara ile Æ 8’lik etriye konulacaktır. Boyuna donatılar için temelde ve katlar arasında filiz bırakılacak, donatı uçları sürekliliği sağlamak üzere uygun şekilde kenetlenecektir. (şekil10.5).

 

10.5. DÖSEMELER

10.5.1 -Yığma kargir binalarda, TS-500’deki kurallara göre boyutlandırılarak donatılan betonarme plak döşemeler veya dişli döşemeler kullanılacaktır.

10.5.2 - Döşemeleri yukarıdaki 10.5.1’e uymayan yığma binalar, bütün deprem bölgelerinde, varsa bodrum kat hariç olmak üzere, en fazla iki katlı olarak yapılacaktır. Bu tür binalarda da, döşemelerin oturduğu yatay hatıllar 10.4.2’ye göre yapılacaktır.

10.5.3 - Konsol şeklindeki balkonlar, kornişler ve çatı saçakları sadece kat döşemelerinin devamı olarak yapılacak ve serbest konsol uzunluğu 1.5 m’den fazla olmayacaktır. Konsol şeklinde yapılan merdivenlerin serbest konsol uzunluğu ise en fazla 1.0 m olacaktır.



10.6. ÇATILAR

10.6.3 - En üst kattaki yatay hatıla oturan çatı kalkan duvarının yüksekliğinin 2 m’yi geçmesi durumunda, düşey ve eğik hatıllar yapılacaktır (Sekil 10.6).

 

10.7. TASIYICI OLMAYAN DUVARLAR

10.7.1 - Taşıyıcı olmayan bölme duvarlarının kalınlığı en az 1/2 tuğla veya tuğla dışı malzemelerde en az 10 cm olacaktır. Bu duvarlar, her iki uçta taşıyıcı duvarlara düşey arakesit boyunca bağlanarak örülecektir. Taşıyıcı olmayan duvarların üstü ile tavan döşemesinin altı arasında en az 1 cm boşluk bırakılacak, ancak düzlemine dik deprem yüklerinin etkisi altında duvarın devrilmemesi için gerekli önlemler alınacaktır.

10.7.2 - Teraslarda yığma duvar malzemesi ile yapılan korkulukların yüksekliği 60 cm’den fazla olmayacaktır.

10.7.3 - Yığma duvar malzemesi ile yapılan bahçe duvarlarının yüksekliği, kaldırım düzeyinden itibaren 1.0 m’den fazla olmayacaktır